محمدرضا خانی، عضو هیات علمی پژوهشکده لیزر و پلاسمای دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با ایسنا، از کاربرد فناوری پلاسما در حوزه پزشکی خبر داد و افزود: فناوری لیزر در سالیان اخیر در حالی کاربردهای زیادی در حوزه‌های پزشکی یافته است که چالش‌های مختلفی ایجاد کرده است.

وی در این باره توضیح داد: اگر در جراحی‌هایی مانند جوان‌سازی، لیزر به بافت پوست برخورد کند، احتمال جذب پالس‌های لیزر در غیر از نواحی که قرار است جراحی صورت گیرد، وجود دارد؛ از این رو است که در جوان‌سازی پوست اعلام می‌شود که در اطراف پلک امکان استفاده از لیزر نیست.

خانی با بیان اینکه از سال ۲۰۱۰ فناوری پلاسمای پزشکی در دنیا به صورت علمی آغاز شد، یادآور شد: از سال ۲۰۱۰ بحث استفاده از پلاسما در درمان سرطان، جوان‌سازی پوست، درمان انواع زخم‌ها و همچنین در حوزه دندانپزشکی مطرح شد، به گونه‌ای که مقالات محققان آمریکایی نشان می‌دهد این فناوری در از بین بردن سلول‌های سرطانی بسیار موثر است.

این محقق پژوهشکده لیزر و پلاسمای دانشگاه شهید بهشتی با تاکید بر اینکه ما از سال ۲۰۱۰ مطالعات خود را در این حوزه آغاز کردیم، گفت: از آنجایی که دانش فنی پلاسما در این پژوهشکده موجود بود، در سال ۲۰۱۰ حدود ۶ دانشجوی مهندسی پلاسما و فیزیک پلاسما در حوزه پلاسما مدیسین (پزشکی پلاسما) برای ساخت ابزارهای پلاسما در حوزه پزشکی پذیرش شدند.

خانی با بیان اینکه در این پژوهشکده از رژیم پلاسمای سرد (Cold Plasma) بهره بردیم، اظهار کرد: پلاسمای سرد ماده‌ای است که بدون هیچ آسیب حرارتی، می‌توانیم بافت را در معرض آن قرار دهیم. در این روش تابش پلاسما بر روی سطح بافت صورت می‌گیرد، به گونه‌ای که الکترون‌های پر انرژی آزاد می‌شوند و با استفاده از گاز به سمت پوست هدایت می‌شوند.

وی با اشاره به مزایای این روش، خاطر نشان کرد: این روش سطح پوست را پاکسازی می‌کند، به این معنی که اگر چربی بر روی پوست باشد، با بمباران الکترونی و تولید الکترون‌های اکسیژنی، اگر ساختارهای هیدروکربنی بر روی پوست باشد، با آنها واکنش می‌دهد و به صورت CO و CO2 از سطح پوست برداشته می‌شود.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تولید رادیکال‌های NO در غلظت‌های پایین را از دیگر مزایای این روش نام برد و یادآور شد: تولید این رادیکال‌ها موجب ترمیم پوست بدون هیچ دردی می‌شود؛ چراکه موجب تولید فیبروپلاست و کلاژن خواهد شد. ضمن آنکه این روش موجب استریل کردن پوست خواهد شد؛ از این رو این روش برای درمان زخم‌های عفونی کاربرد دارد؛ چراکه در روش پلاسما از رشد و تکثیر میکروارگانیزم‌ها جلوگیری می‌کند.

این محقق از اجرای پایلوت دستگاه پلاسما مدیسین برای جوان‌سازی پوست در برخی از بیمارستان‌ها خبر داد و افزود: بر اساس مجوزهای کمیته اخلاقی که برای این دستگاه دریافت شد، پایلوت آن در مرکز تحقیقات پوست بیمارستان‌های "شهدای تجریش" برای درمان زخم‌های "پروانه‌ای" (EB) راه‌اندازی شد.

وی توضیح داد: بدن کودکان مبتلا به بیماری ژنتیکی EB دائما دچار زخم همراه با عفونت می‌شود و در صورت مزمن شدن این زخم‌ها منجر به بروز سرطان خواهد شد. این دسته از بیماران رشد نمی‌کنند و لثه‌ها و یا پوست آنها همواره زخم است و پانسمان‌های مورد استفاده برای این بیماران از خارج وارد می‌شود.

مجری طرح با تاکید بر اینکه پانسمان‌های مورد استفاده برای بیماران پروانه‌ای باید به گونه‌ای باشد که به پوست نچسبد، ادامه داد: ما با همکاری محققان مرکز تحقیقات پوست بیمارستان شهدای تجریش دستگاه "پلاسما تراپی" (پلاسما درم) ساخته شده را در این مرکز به بهره‌برداری رساندیم.

وی با اشاره به نتایج به دست آمده از این مطالعات، گفت: با مقایسه درمان با لیزر، مشاهده کردیم زخمی که ۱۶ سال بر بدن بیماری بوده است، با این روش بهبود یافته است.

خانی با تاکید بر اینکه این زخم‌ها که تحت درمان روش پلاسما قرار گرفت، در ابعاد بزرگ (به عنوان مثال کل کمر فرد مبتلا به EB) بوده است، ادامه داد: مقاله‌ای از نتایج این مطالعات در پایگاه نیچر منتشر کردیم.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه از این روش برای درمان بیماران مبتلا به سرطان استفاده شد، خاطر نشان کرد: مطالعات این روش به دلیل هزینه‌های بالای درمانی با کندی پیش می‌رود، ولی در جوان‌سازی پوست به خوبی پیش می‌رود.

خانی با بیان اینکه این دستگاه همچنین در بیمارستان "رازی" (بیمارستان آموزشی دانشگاه تهران) استفاده شد، افزود: در این بیمارستان در قالب پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشجویان از دستگاه پلاسما درم تولید شده برای درمان زخم‌های دیابت استفاده شد و با مجوز کمیته اخلاقی که کسب کردیم، تاکنون ۱۵ بیمار دارای زخم دیابتی تحت درمان پلاسما قرار گرفتند.

وی اضافه کرد: از آنجایی که زخم‌های دیابتی در نواحی دست و پا که حس ندارند، ایجاد می‌شود و خیلی از مبتلایان نسبت به درمان این زخم‌ها دیر اقدام می‌کنند، به گونه‌ای که در این تحقیقات با زخم‌های مزمنی مواجه شدیم که بعد از ۶ ماه دچار عفونت‌های بالایی شده بود و یا برخی از اجزا به دلیل بالا بودن عفونت، قطع شدند.

این محقق پژوهشکده لیزر و پلاسما همچنین از طراحی و ساخت دستگاه پلاسما درم برای جوان‌سازی پوست خبر داد و یادآور شد: از این دستگاه برای از بین بردن چین و چروک بر روی دست ۵۰ مراجعه کننده استفاده کردیم که نتایج آن بسیار رضایت‌بخش بوده است.

این محقق حوزه پلاسما اضافه کرد: در ادامه این مطالعات موفق به طراحی و ساخت دستگاه پرتابل جوان‌سازی پلاسما شدیم تا هر شخصی بتواند در منزل برای جوان‌سازی پوست استفاده کند. با استفاده از این دستگاه، در بازه زمانی ۲۰ روز، فرآیند بهبود قابل مشاهده خواهد بود.

وی با بیان اینکه این مطالعات در قالب شرکت دانش‌بنیان پیگیری می‌شود و برای تولید انبوه آن دنبال سرمایه‌گذار هستیم، اظهار کرد: ایران بر اساس رتبه‌بندی‌های جهانی در سال ۲۰۱۴ جزو ۱۰ کشور اول دنیا از نظر درمان‌های زیبایی قرار گرفته است و تولید انبوه این دستگاه مقرون به صرفه خواهد بود.

خانی با بیان اینکه از روش پلاسما در حوزه دندانپزشکی برای جلوگیری از خونریزی لثه‌ها استفاده شد، گفت: در سال آینده دانش فنی ساخت دستگاه پرتابل آن کسب خواهد شد.

این محقق در این باره توضیح داد: زمانی که دندانی کشیده می‌شود، با خونریزی زیادی همراه است که با استفاده از این روش‌ در کمتر از یک دقیقه خون لخته شده و از خونریزی جلوگیری می‌شود. ضمن آنکه برای استریل کانال‌های دندان نیز کاربرد دارد.

خانی از بین بردن لکه‌های سیاه ناشی از زخم را از دیگر مزایای استفاده از پلاسما نام برد و یادآور شد: در این روش پوست تراشیده نمی‌شود، از این رو بعد از فرآیند، پوست ملتهب نخواهد ‌شد و همچنین فرآیند در سطح و بر لایه‌های میکرونی پوست نفوذ می‌کند. (به نقل از ایسنا).